Voltooid verdwenen tijd

Voltooid verdwenen tijd

Ze kijkt verheugd op als ik de kamer binnenkom. ‘Wat leuk, jou had ik niet verwacht.’

‘Toch wel, want ik ga vandaag met je mee naar het ziekenhuis.’

‘Het ziekenhuis? Dat had je me wel even mogen vertellen.’

Ik druk mijn automatische neiging om haar te corrigeren weg. Want iedereen, van thuiszorg, tot wij, de kinderen, hebben haar proberen voor te bereiden op het bezoek aan de geriater in het ziekenhuis. Een bezoek dat ze het liefst tot in de oneindigheid had uitgesteld. ‘Ik doe het nog heel goed voor mijn 90 jaar.’

Gehoorzaam wacht ze voor de ingang van het ziekenhuis terwijl ik de auto wegzet. Ik doe haar het mondkapje voor. Net alsof ik een kind aankleed, schiet door m’n hoofd.

We wachten in de poli bij het bloedprikken. Zonder enige interesse in de omgeving staart ze voor zich uit. Ik ben haar baken waar ze zich vandaag aan zal vastklemmen als ze dreigt te verdrinken in alle nieuwe indrukken.

Ze moet urine inleveren. We krijgen een potje en ik begeleid haar naar de invaliden-wc. Daar passen haar rollator en ik bij. Ze gaat zitten op de te lage bril. Ik reik haar het potje aan waarin geplast moet worden.

‘Doe jij het maar.’

Ik kijk haar aan. Mijn moeder en ik, onze band heeft 64 jaar lang heel wat te verduren gehad. En nu moet ik het potje tussen haar benen steken, naar de plek waar ik ter wereld kwam. Ik besluit haar overgave te respecteren en duw het potje tussen haar benen.

‘Er komt niks.’

Ik draai de kraan open, laat het water stromen. Niks.

‘Het komt straks wel, we zijn hier nog niet weg’, stel ik haar gerust.

De volgende stop is de CT-scan. Vol vertrouwen loopt ze mee met de assistente en komt even later blij weer tevoorschijn. Het was een fantastisch leuke ervaring ‘met al die dingen die om je heen draaien’. Ze kijkt opgetogen als een kind dat uit een Eftelingattractie komt.

We lunchen. En tosti kaas. Ze kijkt om zich heen en meent dat het hier vroeger veel gezelliger was. Ze is er niet eerder geweest.

Het echte vuurwerk komt bij de doktersassistente. Mijn moeder wil graag naar een zorghuis, maar daarvoor heeft ze een zorgindicatie nodig. Die krijgt ze alleen als haar dementie serieus is. Ze is intelligent en weet vaak op onverwachte momenten de schone schijn van ‘met mij is er niets aan de hand’ op te houden. Terwijl we wachten is ze de scan alweer vergeten.

We lachen erom. ‘Het mooie is dat jij vergeet wat je al vergeten bent.’

Ik probeer het onderzoek met een samenzweerderig toontje wat minder bedreigend te maken. ‘Je weet het, niet al te bijdehand doen, hè? Anders willen ze je straks niet hebben in het tehuis.’

Verkeerde knop. ‘Willen ze me niet hebben?’

‘Jawel’, sus ik.

De assistente meet (4 centimeter gekrompen) en weegt. Ik zie een vrouw van 90 jaar, die nog maar 50 kilo weegt, haar voeten door reuma vergroeid. Mijn moeder, ze lijkt op foto’s van de vrouwen die het concentratiekamp hadden overleefd. Een grote witte onderbroek, borsten als theezakjes, geen grammetje vet meer op de botten.

‘Ik ga u een paar vragen stellen.’

Mijn moeder knikt opgewekt. Op vragen kan ze antwoorden geven.

‘Heeft u hobby’s?’

‘Lezen, ik houd van lezen en ik lees boeken in alle talen, Engels, Duits, Frans…’

We zijn hier met een doel en dit is bijdehand, dus ik corrigeer: ‘Dat deed je vroeger, maar nu ben je al heel lang bezig met Agatha Christie. Wel in het Engels.’

‘Oh ja.’ Ze herneemt zich. ‘En ik wandel graag en veel.’

Weer moet ik corrigeren, voor het hogere doel. ‘Ja, vroeger. Maar nu kom je niet meer buiten. Je bent ook bang om te vallen.’

‘Oh ja.’

‘Staat u positief in het leven?’

‘Jawel’, klinkt het ferm.

‘En heeft u nog hoop voor de toekomst?’

Ze aarzelt. Er komen tranen in haar ogen.

‘Ik zie dat mijn vraag u emotioneert. Waarom is dat?’

De sluizen gaan open. Als ze heel eerlijk is, moet ze toegeven dat er geen hoop meer is. Niet voor de toekomst zoals zij die droomt. Met wandelingen in de natuur, met gezellig naar een restaurantje, ze wil nog zo graag haar vleugels uitslaan.

‘Vindt u het moeilijk om dit te zeggen waar uw dochter bij is?’

‘Nee, dat weten ze heus wel. Ook waarom ik verdrietig ben. Blijf weg uit mijn verleden.’

Ze moet de geheugentest doen, ik mag er niet bij aanwezig zijn.

Met een doos vol tissues op de rollator komt ze uiteindelijk weer naar buiten. Verdwaald.

De volgende en laatste stap is de geriater. Weer moet mijn moeder zich uitkleden. Het gaat rommelig en langzaam. ‘Kunt u haar niet even helpen?’

Ik kleed haar uit, als een kind. Tot weer alleen de witte onderbroek met incontinentiekruisje zie ik nu, overblijft.

Het gesprek is een herhaling van zetten, waarbij mijn zus die telefonisch meeluistert, en ik elke keer haar waarnemingen onderuit moeten halen. ‘Ja, je kookt nog wel, maar dan laat je alles aanbranden, ja, je kunt dromen en werkelijkheid niet meer uit elkaar halen, nee, je kunt niet zelfstandig je bed uit en je aankleden, je weet niet welke dag het is, je vergeet alles, weet je nog.’

Het voelt als een executie.

Nog meer als ze me aankijkt en zegt: ‘Ik geloof dat ik het zo wel genoeg vind.’

Ze heeft gelijk. Het is genoeg. Ik kleed haar weer aan, bh, steunkousen, vrolijk roze poloshirt, gebloemd jasje, sjaaltje, broek en schoenen.

‘Ik kan de indicatie waar u op hoopt niet geven’, zegt de geriater. ‘Ze heeft de geheugentest te goed gedaan, ze vormt geen gevaar voor zichzelf. Ja, haar hersens zijn gekrompen, er is veel beschadiging aan de vaten. Ze moet terugkomen voor een fijnmazigere test.’

Ik probeer mijn irritatie te verbergen. Waarom haar door dit alles laten gaan, terwijl onze hulpvraag duidelijk was. Waarom niet meteen de fijnmazigere test?

We lopen naar de uitgang.

‘Heb ik het fout gedaan?’, vraagt ze benepen.

‘Nee ma, je bent gewoon te bijdehand’, lach ik haar toe. ‘We gaan naar huis, lekker wat drinken en eten.’

‘Het was een zware dag’, zegt ze, eenmaal thuis. ‘Dat was het’, beaam ik. ‘Wat moest je eigenlijk doen bij die geheugentest?’

‘Geheugentest?’

Voltooid verdwenen tijd.